Tận dụng quá trình “thuần hóa mới” của sắc tố lúa hoang để tăng cường phẩm chất dinh dưỡng và nông nghiệp bền vững

 Tận dụng quá trình “thuần hóa mới” của sắc tố lúa hoang để tăng cường phẩm chất dinh dưỡng và nông nghiệp bền vững

Nguồn: Ray Singh Rathore, Wenjun Jiang, Khalid Sedeek & Magdy Mahfouz. 2025. Harnessing neo-domestication of wild pigmented rice for enhanced nutrition and sustainable agriculture. Theoretical and Applied Genetics; May 3 2025; vol.138; article 108

Tiến bộ trong kỹ thuật chỉnh sửa gen chính xác có thể giúp cho việc thuần hóa nhanh chóng cây trồng hoang dại có quan hệ huyết thống gần gủi, một tiến trình được biết là “neo-domestication” (thuần hóa mới). Suốt quá trình thuần hóa, việc cải tiến giống lúa đạt được tối đa về năng suất trong điều kiện cây được tăng trưởng tối ưu cho nên làm giảm đi đa dạng di truyền, loại bỏ bớt nhiều biến thể có lợi chống chịu stress và tính trạng dinh dưỡng cao của hạt gạo. Quần thể lúa hoang có đa dạng di truyền rất giàu, bao gồm nhiều biến thể có khả năng kháng bệnh, chống chịu stress, và phẩm chất dinh dưỡng gạo rất cao. Ví dụ, hạt gạo lúa hoang có màu sắc rất giàu những antioxidants (anthocyanins, proanthocyanidins, và flavonoids), nhưng năng suất cực thấp, kiến trúc thân rất kém, chu trình sống dài làm hạn chế việc canh tác lúa. Bài tổng quan này đánh giá khả năng của “neo-domestication” của lúa hoang có màu sắc, tập trung vào tiến bộ gần đây, công cụ chỉnh sửa gen “CRISPR-Cas toolboxes”, chọn lọc các gen ứng cử viên chủ lực để tiến hành thuần hóa, xác định loài lúa hoang có tiềm năng ưu việt thông qua việc tạo nguồn vật liệu có tính chất genomic và multi-omics, phương pháp chuyển nạp hiệu quả và tóm lược những chiến lược nghiên cứu làm sao khuyến khích và ứng dụng lúa gạo có màu. Người ta còn giải quyết nhiều câu hỏi còn tồn đọng để có thể đạt được hiệu quả trong chiến lược “neo-domestication” quần thể lúa hoang có màu, sau đó, làm tăng cường kết quả an ninh lương thực và dinh dưỡng.

Xem https://link.springer.com/article/10.1007/s00122-025-04896-x

 

Chiến lược tiếp cận phương pháp truyền thống và phương pháp “neo-domestication” để thuần hóa lúa hoang có gạo màu.